ODPRYSK POEZJI. Stanisław Dróżdż mówi
Małgorzata Dawidek Gryglicka
Kraków-Warszawa 2012
Korporacja Ha!art

Stanisław Dróżdż (1939-2009)

“Sztuka powinna się ograniczyć do sygnalizowania problemów, a nie kusić o rozwiązywanie ich. Ale warunkiem dobrego odbioru sztuki jest odbiorca wychowany i moralnie czysty”².

Urodził się w Sławkowie, gdzie spędzał okres letni animując działania mieszkańców i włączając się czynnie w lokalne życie przyjaciół. Żył i tworzył we Wrocławiu. Ukończył tam Technikum Ekonomiczne oraz filologię polską. Aktywnie uczestniczył w życiu artystycznym miasta, współpracował z Galerią Jatki, organizował spotkania czy konferencje wokół poezji konkretnej, integrował środowisko wrocławskich twórców. Był najwybitniejszym przedstawicielem poezji konkretnej w Polsce.

W latach 1953-1972 poezja konkretna była ruchem międzynarodowym. Artysta, zanim dowiedział się o oficjalnej nazwie dla tego co robi, ukuł własne określenie – „pojęciokształty”.  Jego prace oparte są na słowie, liczbie, semiotyce, grze znaczeń. Bezkontekstowe. Należał do Związku Polskich Artystów  Plastyków, choć sam przez całe życie uważał się za literata, twierdząc że ze sztuką ma niezbyt wiele wspólnego. Tworzył cykle, instalacje przestrzenne, a nierzadko nad ostateczną formą dla swoich dzieł pracował przez wiele dni, wielokrotnie przez lata przetwarzał naszkicowane pomysły. Mimo tego, że nurt ten przeminął na arenie międzynarodowej, Stanisław Dróżdż kontynuował swoje działania wystawiając prace pod szyldem Pojęciokształy. Poezja konkretna. Organizował wystawy polskich konkretystów, spotkania czy konferencje wokół poezji konkretnej.

Alea iacta est, Stanisław Dróżdż, fot. Michał Fopp

Brał udział w kilkuset wystawach. Związany z Galerią Foksal w Warszawie, w której szereg jego cykli miało swoją premierę. W roku 2002 otrzymał nagrodę za całokształt twórczości artystycznej przyznaną przez Fundację Nowosielskich. Autor prac m.in.: Między, Alea iacta est, Zapominanie, Klepsydra. Jego prace znajdują się w Polsce i poza granicami kraju.

W publikacji autorstwa Małgorzaty Dawidek Gryglickiej Odprysk poezji. Stanisław Dróżdż mówi można zobaczyć Dróżdża jako człowieka pełnego pasji, twórczego zapału, a przy tym oszczędnego w słowach.

Autorka przez kilkanaście lat współpracowała z artystą, powoli budując relację.  Dróżdż dopiero pod koniec życia zdecydował się udzielić jej dłuższego wywiadu, gdyż niezwykle chronił swoją prywatność i oddzielał biografię od twórczości. Zaowocowało to szczególną publikacją, bogatą w zdjęcia ze zbiorów własnych artysty oraz albumu rodzinnego, udostępnionych po śmierci twórcy, przez najbliższe mu osoby. Fotografie szkiców zarysowują przebieg jego procesu twórczego. Ukazują również jego emocje, które towarzyszyły mu w różnych momentach działań artystycznych:  “Czasem chodzę z myślą przez wiele dni, a czasem tygodni i niczego nie notuję. I nagle ten przebłysk jest impulsem. W 1977 roku jechałem z kolegą do Warszawy, miał mi pomóc rysować od metalowych szablonów kształty liter do pracy Między. Ja w pociągu jeszcze nie wiedziałem, jak to ma być zrobione. Moment olśnienia, że to ma być tak, odwrócone, zaważył. I tak jest już przez trzydzieści  lat.”³

Mallarmégo, Kafkę i Canettiego traktuje jako swoich twórczych zapładniaczy. Uczciwy hazardzista. Żartowniś. Charakteryzuje go cytrynowa żółć i Robak. Aby rozwikłać te równoważniki zdań, warto sięgnąć po tą jedyną w swoim rodzaju publikację Korporacji Ha!art. Zdecydowanie zachęcam!

Jowita Lis

^*1 Cytat, który artysta wybrał na wystawę Words! (Don’t Stand on Trifles) w Aspex Gallery, Southsea, Portsmouth, Anglia, 1955 r.,  [w:] ODPRYSK POEZJI. Stanisław Dróżdż mówi, Małgorzata Dawidek Gryglicka, Kraków-Warszawa 2012, Korporacja Ha!art, s. 6.

2 fragment z wypowiedzi uczestników Zjazdu Marzycieli, Elbląg 1971, Argumenty nr 43(698), Warszawa, 24 października 1971, [w:] ODPRYSK POEZJI. Stanisław Dróżdż mówi, Małgorzata Dawidek Gryglicka, Kraków-Warszawa 2012, Korporacja Ha!art, s. 108.

³  ODPRYSK POEZJI. Stanisław Dróżdż mówi, Małgorzata Dawidek Gryglicka, Kraków-Warszawa 2012, Korporacja Ha!art, s. 201.

materiał fotograficzny: PROwincja, Jowita Lis

Słowo jest wirusem – Agnieszka Sułkowska Spojrzenie na słowo – Michał Szymański